Ideologia sarmatyzmu

Sarmatyzm, jak każda kultura, miał swoje podłoże ideologiczne. Co więcej było to podłoże wyjątkowo wygodne dla przedstawicieli stanu szlacheckiego. Popularny był pogląd, iż szlachcice są potomkami starożytnego plemienia Sarmatów, którzy podbili ludność słowiańską żyjącą między Wisłą i Dnieprem. Nie trudno się domyśleć, że w znacznym stopniu usprawiedliwiało to ich uprzywilejowaną pozycję. Ponadto szlachta powszechnie uważała panujący ustrój polityczny za doskonały. Większość wierzyła także w, roztaczającą się nad Rzeczpospolitą, boską opiekę. Zarzucony został zwyczaj kształcenia młodzieży za granicą. Uważano bowiem, że skoro panujący ustrój i obyczaje są doskonałe, to nie ma potrzeby czerpania z obcych kultur. Szkolnictwo zostało zmonopolizowane przez jezuitów, którzy kształcili młodzież w duchu fanatyzmu religijnego. W dalszym ciągu odwoływano się do rycerskich tradycji, jednakże większość szlachetnie urodzonych wolało zająć się doglądaniem gospodarstwa. Wzorem stał się przysłowiowy "szlachcic na zagrodzie".